زبان متن و روش کار
طبق مشورت با بعضی همکارا قرار شد برعکس همه کارای شرکت اینجا رسمی ننویسیم. میگن اینجوری مطالب بهتر منتقل میشه. اگه سایر دوستان هم نظری دارن منتقل کنن (از بخش ارسال نظرات برای مطالب می تونید، ایمیل هم می تونید بفرستید). فعلا با زبان عامیانه مطالب رو شرح می دیم. خیلی هم مطالب پراکنده و غیر مفید رو توضیح نمی دیم. کاملا کاربردی می نویسیم.
حداقل هر هفته یک مطلب جدید روی سایت می ذاریم. وقتی هم که لازم باشه تمرین و تست داریم. کسایی که تمرین ها رو بفرستن و توی تست ها شرکت کنند آخر ترم گواهینامه می گیرن. اما اگه گواهینامه لازم ندارین هم پیشنهاد می کنم تو برنامه ها مشارکت کنید تا خوب یاد بگیرید.
لینوکس چیه؟
میشه گفت نوعی هسته سیستم عامله. یعنی باید یک چیزهایی به اون اضافه کرد تا بشه سیستم عامل. مثل موتور ماشین میمونه. میشه رو موتور ماشین چیزای مختلفی اضافه کنیم تا مثلا انواع پراید ساخته بشه.
افراد و شرکت ها هم این هسته رو بر میدارن یه چیزایی بهش اضافه می کنن تا بشه "توریع های مختلف لینوکس" یا Linux distribution که تو بازار به اسمای مختلف مثل Cent OS و Red Hat و SUSE و ... معروف هستن. یک سیستم عاملی هم تو ایران در حال توسعه است به اسم لینوکس فارسی.
کی تولید کرده؟
یه سیستم عامل تجاری به اسم یونیکس وجود داشت (و هنوزم داره) که خیلی خوب اما گرون بود. چند نفر دور هم جمع شدن و بنیاد نرم افزار آزاد رو راه اندازی کردن و یک پروژه بزرگ به اسم گنو تعریف کردن که یه کار بزرگ بکنن و یه سیستم عامل آزاد و رایگان درست کنن. اما چون خیلی طولانی شد آقای لینوکس توروالدز خودش دست به کار شد و این کار رو تموم کرد. بعدش هم رایگان منتشرش کرد و گفت هر کی می خواد خودش می تونه تکمیلش کنه و تغییرش بده. به همین خاطر به این سیستم عامل گنو لینوکس هم می گن.
چه فرقی با ویندوز داره؟
با توجه به انواع مختلف گرافیکی که تولید شده و همچنین با توجه به کپی برداری هایی که ویندوز ازش کرده، از نظر ظاهر و کار مثل ویندوزه. یعنی تقریبا همون منوی استارت و کنترل و پانل و مدیریت پوشه ها و ... را (شاید با اسمای کمی متفاوت) داره. اما شاید شما بخواید یا مجبور باشید برای بعضی کارها بدون ظاهر گرافیکی کار کنید. یعنی تو محیط خط فرمان. از نظر ساختار هم فرقهایی داره. این شاید اولین فرقی باشه که به چشم میاد.
مثلا وقتی می خواید فایل رو تو ویندوز باز یا ویرایش کنید می رید تو پوشه اش و روش کلیک می کنید. تو لینوکس تو حالت خط فرمان اول دستور رفتن به پوشه اونو می زنید. مثلا:
cd /home/test.txt
بعدش هم مثلا با ابزار مخصوصی مثل vi (مثل نوت پد تو ویندوز) ویرایش می کنید:
vi test.txt
برای هر کاری مثل ذخیره تغییرات هم دوباره دستور تایپ می کنید.
چه فایده ای داره؟
این کار شاید به نظر سخت باشه. اما حسنش به اینه که دستتون برای هر کاری مثل
خودکارسازی و فرآیندسازی بازه. تو حجم زیاد هم می تونید هر طور تغییری لازمه انجام بدید. یه مثال:
فکر کنید می خواید کل فایل های یک پوشه که 1000 تا هستن رو بگردید و هرچی کلمه ali هست رو با reza جایگزین کنید. تو لینوکس این کار با یک دستور ساده قابل انجامه. اما توی ویندوز یا باید نرم افزار خاصی نصب کنید یا فایل ها رو یکی یکی باز کنید و این کار رو انجام بدید.
حالا به کارهای پیچیده تر هم میشه فکر کنید. مثلا می خواید برای گرفتن فایل های پشتیبان یا backup هر شب کل فایل هایی که تغییر کردن رو زیپ کنید و توی یک هارد اکسترنال کپی کنید. این کار رو میشه با یکی دو خط دستور انجام داد.
این کارا رو هم میشه به صورت خط فرمان مستقیم انجام داد. هم میشه یک سری فایل اجرایی درست کنیم و همه دستورا یا script ها رو توی اون اضافه کنیم. محیطی که معمولا دستورات رو تو اون تایپ می کنیم تا اجرا بشن رو محیط شل یا shell یا sh و به این دستورات هم shell scripts می گن.
مثلا اگه می خوایم ساعت سیستم رو ببینیم تایپ می کنیم: date
البته چون محیط bash که یکی از انواع شل هست کاربرد زیادی داره، به اغلب دستورات bash scripts هم می گن.
مثلا برای اجرای یک فایل با پسوند sh اینطور تایپ می کنیم: sh /opt/backup/copy_files.sh
فعلا تا اینجا بسه. بعدا دستورای پر کاربرد رو توضیح می دیم.
مطالعه بیشتر در ویکیپدیای فارسی:
